Çocuklarda Öğrenme Aşamaları

Çocuk dünyaya geldiğinde büyüme ve gelişme için büyük bir güce sahip olup önemli ilerlemeler kaydeder. Sevgi, şefkat ve yakınlık ile büyüyen çocuklar normal olarak gelişirler.

Gelişim sürecinde çocuğun çevresi çok önemlidir. Anne ve baba da bu yakın çevredeki anahtar kişilerdir. Çocuk çoğunlukla annesi ile beraberdir, ancak babanın da çocuğun gelişiminde çok önemi vardır.

Çocuk sosyal hayata uyum sağlayacak davranışları küçük yaşlarda öğrenir ve bu öğrenmeler kolayca sökülüp atılamayacak kadar derin şekilde yerleşir. Günlük hayatta huy dediğimiz karakter vasıflarının pek çoğunun temeli çocukta aile vasıtasıyla atılır. Çocuk sadece insanlarla değil, eşya ile olan ilişkilerinin esasını da burada öğrenir. Cömertlik, cimrilik, temizlik, düzenlilik, bakım, dağınıklık, çekingenlik ve sosyallik gibi alışkanlıklarının kazanılması hep çocukluktaki eğitime bağlıdır.

Okul öncesi dönemde çocuk sosyal birey olmayı öğrenirken, aynı zamanda özdeşim yapabileceği bir modele ihtiyaç duyar. Kişilik oluşumu için gerekli olan özdeşim büyük ihtimalle aile içindeki yakın bir üye ile gerçekleşir. Bu üyelerin bozuk bir kişilik yapısına sahip olması halinde olumsuz davranış örneğinin çocuğa yansıma ihtimali artmaktadır.

Çocuklarda bir davranışın öğrenilmesi, tekrar sonucunda davranışta gözlenen kalıcı değişiklikleri kapsar.

• Öğrenme, iyi ya da kötü nitelikte olan bir davranış değişikliğidir.

Çocuk belli bir davranışı başaracak derecede yeterli bir olgunluk basamağına ulaşmadıkça o davranışı öğrenemez ya da gereği gibi yapamaz. Örneğin çocuğun kas ve kemik yapısı yeterli olgunluğa gelmeden, ne kadar yürüme alıştırması yapılırsa yapılsın, çocuk yürümeyi öğrenemez.

• Olgunlaşma kendiliğinden meydana gelen bir süreçtir.

Olgunlaşma zamanla meydana gelir. Olgunlaşma çevre faktörlerinden oldukça bağımsızdır. Çevrenin etkisi olgunlaşmayı etkilememektedir. İnsanın biyolojik donanımı, yürüme davranışı için programlanmıştır.

Çocuğun yeni bir öğrenme durumunda olgunluk seviyesi, önceden sahip olduğu özelliklerin tümü, yaşı, gelişimi,  tutumu, motivasyonu ve sağlık durumu öğrenme ortamını oluşturan en önemli unsurlardır. Bir davranışı öğrenmeye hazır olmayan çocuğa davranışı öğretmeye çalışmak, bazı kalıcı ve olumsuz sonuçlara neden olabilir.

Okul çağına gelmiş olan bir çocuğun gelişimi kadar, okula karşı tutumu, motivasyonu da hazır bulunuşluluk halini belirleyici olmaktadır. Çocuğun hem öğrenmeye hazır olması hem de temel bilgi ve becerilere sahip olması gerekir.

• Gelişim süreklilik gösteren bir olgudur. Bu süreklilik içinde değişmeler belli bir sırayla oluşur.
• Her gelişim dönemi bir sonraki dönemin öncüsü ve hazırlayıcısıdır. Örneğin kaba motor becerileri ( el, kol, bacak hareketleri ), ince motor gelişimden önce olmaktadır. Bu nedenle çocuklar kollarını ve ellerini, parmaklarından önce kullanırlar. Bu nedenle yürüme eylemi, makas ve kalem tutma becerilerinden önce gerçekleşir.

Çocuk önce yürür, sonra koşar; bu da bize gelişim aşamalarının basitten karmaşığa gidişini açıklar. Gelişme dönemleri, birbiriyle ilişkilidir. Bir dönemdeki gelişim özellikleri, diğer döneme temel teşkil eder.

Çocukların eğitim sistemine okul öncesi eğitim, temel eğitim, orta öğretim, yüksek eğitim gibi temel kademelere bölünmesinin nedeni, gelişim çağları arasında bir paralellik kurulası gerekliliğidir. Dolayısıyla bu gelişim özelliklerine dayanarak genel tahminlerde bulunabiliriz.

Sonuç olarak çocuğun ailesinde kazandığı bilgi ve davranışlar, okul döneminde gelişir, kalıcılık kazanır.

Çocuğun öğrenmeye hazır bulunması halinde yapılacak öğretim çabaları olumlu neticeler verir.

• Sağlıklı bireyler, sağlıklı aileler oluşturur. Sağlıklı aileler ise toplumu oluşturan çocukları yetiştirirler.

    Diğdem Kural Keskin

Aile Danışmanı & Çocuk Terapisti

            keskindigdem@hotmail.com